Jedynie 0,36 proc. polskich wsi zachowało swoją tradycyjną zabudowę; aby ją chronić potrzeba zaangażowania władz i mieszkańców cennych wiosek - zgodzili się uczestnicy Forum Debaty Publicznej w Pałacu Prezydenckim.

Jedynie 144 wsie na ponad 40 tys. istniejących w Polsce cechuje się tradycyjną siecią zabudowy; wśród nich nie ma właściwie miejscowości o całkowicie zachowanym historycznym charakterze - wynika z danych przedstawionych przez opolską wojewódzką konserwator zabytków Iwonę Solisz. Według niej na niektórych obszarach polskich nie ma w ogóle wsi o tradycyjnej zabudowie i układzie ulic, np. w części centralnej kraju historyczne elementy wsi przekształcono lub przeniesiono do skansenów.

Mimo że wieś jest jednym z najważniejszych elementów dziedzictwa historycznego i tożsamości narodowej, od lat większość działań instytucjonalnych skupia się na obszarach miast - uznała konserwator. Jej zdaniem działania konserwatorskie na obszarze wsi dotyczą wyłącznie kościołów i klasztorów oraz pałaców i dworów. Problemem wsi jest to, że przestaje być rolnicza - mówiła dr Irena Niedźwiecka-Filipiak z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Według niej mieszkańcy wsi niepotrzebną zabudowę wiejską likwidują lub przekształcają, przy czym "każdy chce się czymś wyróżniać" - wsie są przebudowywane bez uwzględnienia kontekstu przestrzennego, a przede wszystkim historycznej zabudowy; następuje bezpowrotna utrata tradycji miejsca. Jednym z pomysłów na ochronę tradycyjnej zabudowy i układu ulic na polskich wsiach jest projekt "Sieć najciekawszych wsi". Jak tłumaczył jego pomysłodawca, wojewoda opolski Ryszard Wilczyński, chodzi o stworzenie grupy wsi objętych programem rewitalizacji i promocji. Dr Wacław Idziak z Uniwersytetu Szczecińskiego podkreślił, że do ochrony dziedzictwa należy przekonać przede wszystkim mieszkańców wsi, pokazując im m.in. korzyści finansowe płynące z odnowy i promocji miejsc ich zamieszkania.

Forum Debaty Publicznej jest formą prezydenckich konsultacji społecznych, których zadaniem jest wypracowanie propozycji konkretnych zmian legislacyjnych w istotnych dla kraju kwestiach, które mają doprowadzić do modernizacji Polski.

PAP.03.10.2013

foto:Elżbieta Radzikowska